Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε
την Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2012 η εκδήλωση
στο γεμάτο αμφιθέατρο του Βιοτεχνικού
Επιμελητηρίου. Οι συμμετέχοντες
χειροκρότησαν θερμά τον τιμώμενο
προσκεκλημένο Δρα Αλέξανδρο Χρηστάκη.
Μετά την εισήγηση του προέδρου της
ΔΗΜόΘΕΝ, Θάνου Κωτσόπουλου και την πολύ
ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική ομιλία
του Αλέξανδρου Χρηστάκη για τον Δομημένο
Δημοκρατικό Διάλογο, αρκετοί από το
ακροατήριο έκαναν ερωτήσεις, διατύπωσαν
σχόλια και εκδήλωσαν τη διάθεση να
πληροφορηθούν περισσότερα.
Τις παρουσιάσεις
ενίσχυσαν και υποστήριξαν η κα Μαρία
Κακουλάκη, ανεξάρτητη δημοσιογράφος
και σύμβουλος ΔΔΔ και ο φοιτητής
Θ.Κωτσόπουλος.
Το link με
το βίντεο όλης της εκδήλωσης θα
αναρτηθεί σύντομα.
Ακολουθεί το κείμενο
της ομιλίας του Θάνου Κωτσόπουλου
Κυρίες και κύριοι,
αγαπητοί φίλοι, καλησπέρα σας
Σας ευχαριστώ θερμά
που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση της
εναρκτήριας εκδήλωσης της ΜΚΕ ΔΗΜόΘΕΝ.
Η
λέξη “δημόθεν” απαντάται αρχικά στον
Όμηρο και μετά στον Ευριπίδη. Έκτοτε
την ξεχάσαμε. Σκέφτηκα λοιπόν πως είναι
καιρός να την ανασύρουμε από την αφάνεια.
Ο βασικός
λόγος δημιουργίας της εταιρίας ΔΗΜΟΘΕΝ
δηλώνεται προφανώς από την ίδια τη λέξη:
για το προερχόμενο
εκ του Δήμου αλλά και, κατ' επέκταση, για
το προσδοκώμενο
από τον Δήμο. Αλλά από το υπάρχον τι το
περισσότερο αναμένεται και τι εικάζεται
ως προσδοκώμενο;
Ας
δούμε κατ' αρχάς για το προερχόμενο:
Η
ΔΗΜόΘΕΝ σκοπεύει να προβάλλει διαδικασίες
και μεθόδους,
που έχουν επιστημονική εγκυρότητα και
δοκιμασμένη αποτελεσματικότητα, με τις
οποίες γίνεται μεθοδευμένη εξόρυξη
και αξιοποίηση της ικανότητας των
πολιτών να εισφέρουν ιδέες και προτάσεις
για σχεδιασμό λύσεων σε πολύπλοκα
προβλήματα. Μέσω τέτοιων
διαδικασιών το
εκ του “Δήμου” προερχόμενο θα αποκτά
εντονότερο βαθμό ενεργοποίησης, εμπλοκής,
δέσμευσης και ευθύνης.
Υπάρχει
ένας αισιόδοξος και απλός ισχυρισμός
του John
Dryzek,
που λέει ότι:“Αν
η δημοκρατία είναι κάτι καλό η περισσότερη
δημοκρατία είναι κάτι καλύτερο”,
-ο
οποίος, δυστυχώς, στη χώρα μας, αυτή τη
στιγμή, θα αντιμετωπιζόταν με σκεπτικισμό.
Διότι από την αδέξια αλλά και αμήχανη
χρήση της δημοκρατίας η χώρα έχει
ταλαιπωρηθεί. Και, φυσικά, από την περίσκεψη που δημιούργησε η αδύναμη αντίδραση, ιδίως της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, στις πιέσεις της οικονομικής κρίσης. Έτσι, σήμερα, υπάρχει
κόσμος που αισθάνεται αμφιθυμία,
αστάθεια πεποίθησης και διστακτικότητα
απέναντι και στη ρητορική περί δημοκρατίας.
Για αυτό η εταιρία ΔΗΜΟΘΕΝ θα προσπαθήσει
να δώσει έμφαση σε όλα όσα ενισχύουν τα
επωφελή,
δημιουργικά και παραγωγικά προερχόμενα
εκ του Δήμου.
Εν
συνεχεία για το προσδοκώμενο:
Αξίωμα
αυτής εδώ της προσπάθειας είναι ότι η
απογοήτευση, η παθητικότητα και ο
αρνητισμός δεν θα αναστραφούν με
μείωση
της συμμετοχικότητας αλλά με αύξηση
της. Άρα, θα πρέπει να δημιουργηθούν
ευκαιρίες ανάληψης
δράσης
και ανάληψης
ευθύνης
στην παρούσα συγκυρία όπου πολλά θέματα
δεν είναι επιλύσιμα με παλιά
εργαλεία.
Η Νέα
Πολυπλοκότητα
και “Προβληματική”
της Ελλάδας την οποία ζήσαμε τα τελευταία
χρόνια, εξακολουθούμε να διανύουμε και
θα υπάρχει μπροστά μας, μάς υποχρεώνει
να εμπλουτίσουμε τα εργαλεία μας, να
επινοήσουμε νέα, να αναζητήσουμε νέες
εννοιολογήσεις, νέες μεθόδους αντιμετώπισης
των δυσκολιών, νέους σχεδιασμούς και
αξιώσεις
διαμόρφωσης
του επιθυμητού και δέοντος στον χώρο
της αρμοδιότητας μας.
Ας δούμε
όμως μερικά όχι τόσο βατά ζητήματα:
Ακούγεται σήμερα σχεδόν ανεδαφικό
το να μιλά κανείς περί δημοκρατικού
διαλόγου και συμμετοχής, όταν κρίσιμες
υποχρεώσεις της χώρας είναι ανελαστικές,
όταν πολλές μεταρρυθμίσεις πρέπει
και είναι ορθό
να γίνουν αλλά τοποθετούνται εκ των
πραγμάτων μέσα σε πιεστικά πλαίσια.
Όταν υπάρχουν αμφίβολης
αφομοίωσης ή και νομιμοποίησης περιεχόμενα
και με ετεροκαθορισμούς που συμπιέζουν
τις δυνατότητες συμμετοχής. Αυτό είναι
το αγχώδες και μη εύκολα υπερβάσιμο
τοπίο που συνιστά τον κεντρικό γρίφο
της Σύνθετης Πολυπλοκότητας που βιώνει
η χώρα και που καθιστά τη συζήτηση περί
δημοκρατικού διαλόγου και συμμετοχικότητας
ακόμη στο επίπεδο του διαδραστικού
μάνατζμεντ πολυτελή ίσως και γραφική.
Αλλά
θυμίζω ότι στην Ελλάδα συμβαίνει το
εξής οξύμωρο:
Απ' τη μια, όντως, για σειρά σημαντικών
ζητημάτων η στοιχειώδης γόνιμη διαβούλευση
και συμμετοχή εμφανίζεται ως ανέφικτη.
Απ' την άλλη όμως, προκειμένου να
αποφύγουμε ασυνάρτητους
ή μη εφαρμόσιμους σχεδιασμούς
όπως πολύ συχνά το βλέπουμε, πρέπει, στα
όποια περιθώρια υπάρχουν,
να επιτυγχάνουμε υψηλές αποδόσεις
ταχείας διαβούλευσης και συνεννόησης.
Καλό είναι λοιπόν να αρχίσουμε προπόνηση.
Ξεκινώντας από απλά βήματα σε περιοχές
και θέματα όπου αυτό είναι εφικτό.
Θέλω
επίσης να δηλώσω εμφατικά ότι η ρητορική
της δημοκρατίας και οι πρακτικές της
δημοκρατίας έξω από τη σφαίρα της
Πολιτικής δεν
μπορούν να υπάρξουν
ή θα συνιστούσαν παραπλάνηση.
Ξέρουμε
καλά, πως όταν ανεξαρτητοποιούνται οι
πολιτικές και κυρίως οι κοινωνικές και
επικοινωνιακές εξουσίες από τη δημοκρατική
διαδικασία τότε παράγονται με τη σειρά
τους ενδογενείς τάσεις για περαιτέρω
επιδείνωση και άλλων τομέων των θεσμών
αλλά ιδίως του διαβόητου διοικητικού
πλέγματος εξουσίας. Επειδή
αυτό είναι κατ' εξοχήν επίκαιρο,
για τούτο και η έκκληση για ενίσχυση
της δημοκρατικής διαδικασίας: Υπάρχει
ενέργεια, ικανότητα και επιθυμία στους
πολίτες και σε πάρα πολλά στελέχη στον
δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που μπορεί
να αξιοποιηθεί περισσότερο. Δεν έχουμε
τίποτα να φοβόμαστε από την πειθαρχημένη,
οριοθετημένη και δομημένη συμμετοχή
τους στο σχεδιασμό μεταρρυθμιστικών
ενεργειών.
Αν και
παρενθετικά, θέλω να υποσημειώσω ότι
σε όλη αυτή την προσέγγιση ακολουθούμε
τον δρόμο της πραγματιστικής
δημοκρατίας.
Έτσι,
για παράδειγμα, τείνουμε προς την
παραδοχή
ότι ένα σχέδιο δράσης νομιμοποιείται
περισσότερο όταν γίνονται έγκαιρα
αντιληπτές οι πρακτικές συνέπειες του
από εκείνους που θα το εφαρμόσουν. Και
αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσω της
αντιπροσωπευτικής συμμετοχής και
συμπερίληψης τους.
Ακόμη,
ότι για την επίλυση κάθε πολύπλοκου
προβλήματος πρέπει να προηγείται η
οικειοποίηση του από την κοινότητα όσων
σχεδιάζουν τη λύση του. Ή, επίσης,
ενδεικτικά, το ότι πρέπει να υπάρχει
συνέχεια
και συνεργασία
μεταξύ των προσπαθειών που κάνουν οι
ασκούντες τη διοίκηση, οι ειδήμονες-
τεχνοκράτες και οι πρακτικοί εφαρμοστές.
Σε έναν
επιστημονικά σχεδιασμένο Δημοκρατικό
Διάλογο συνυπάρχουν όλα τα ουσιώδη
στοιχεία της διαβουλευτικής διαδικασίας,
όπως μας τα παρέχει η θεωρία. Δηλαδή:
Πρώτον,
προσδιορίζεται και χωροθετείται ένας
δημόσιος
χώρος
ελεύθερης επικοινωνίας κατ' αναλογίαν
της “δημόσιας σφαίρας” της κοινωνίας
των πολιτών.
Δεύτερον,
ορίζεται ένας εξουσιοδοτημένος
χώρος
όπου παράγονται έγκυρες συλλογικές
εκροές με αξίωση ισχύος, κατ' αναλογίαν
της θεσμικής σφαίρας.
Τρίτον,
εξασφαλίζεται η διαβίβαση
των ιδεών και των γνώσεων από τον δημόσιο
στον εξουσιοδοτημένο χώρο και σύμπραξη
τους.
Τέταρτον,
εξαλείφονται οι εσωτερικοί και εξωτερικοί
καταναγκασμοί
κατά τη σύμπραξη αυτή.
Πέμπτον, δημιουργούνται
δεσμεύσεις υπευθυνότητας και λογοδοσίας
εξουσιοδοτημένου και δημόσιου χώρου
για παραγωγή θετικά φορτισμένου
διοικητικού προσανατολισμού και τέλος
Εξασφαλίζεται ένα
μετα-διαβουλευτικό στάδιο κριτικής και
αναστοχασμού.
Αγαπητοί φίλοι,
Θα
επαναλάβω ότι η εταιρία ΔΗΜόΘΕΝ δεν
επιζητεί την ευδαίμονα
ή την παρορμητική δημοκρατία
αλλά την ενίσχυση της δημιουργικής,
παραγωγικής δημοκρατίας.
Όπως η
πολιτική ζωή έτσι και η διοίκηση
πρέπει να εμπλουτιστούν
με
αντίστοιχο δημιουργικό και παραγωγικό
δημοκρατικό σχεδιασμό. Και είναι λάθος
να αντιμετωπίζεται αυτό ως περιττή
“πολυτέλεια” παρά τις υφιστάμενες
αντίξοες συνθήκες.
Απαιτείται
λοιπόν, ιδιαίτερα σε αυτή τη συγκυρία,
έμφαση στις θεσμικά
συμβατές,
δοκιμασμένες, πειθαρχημένες και
επιστημονικά ελεγχόμενες εφαρμογές
συμπεριληπτικής, συναινετικής, δημοκρατικά
συμμετοχικής λειτουργίας και
παιδείας.
Θα
έχουμε μπροστά μας ανάγκες λήψης βιώσιμων
και εφαρμόσιμων αποφάσεων ιδίως σε
τομείς επεξεργασίας και εξειδίκευσης
του εθνικού σχεδίου ανασυγκρότησης της
χώρας . Οι σχεδιασμοί αυτοί θα πρέπει
να είναι ευρύτερα
συναινετικοί
ώστε να εμπνέουν εμπιστοσύνη: στους
πολίτες, τους επενδυτές, τους εργαζόμενους,
την αγορά. Αυτό εμείς πρέπει να το
δημιουργήσουμε, δεν πρόκειται να θα
έρθει εξ ουρανού. Οι πολιτικές και
υπηρεσιακές ηγεσίες θα πρέπει, με κάθε
ευκαιρία, να εμπιστευθούν τη συν-δημιουργία
τέτοιων σχεδιασμών στην ικανότητα των
εμπλεκομένων. Και η δουλειά είναι πολλή
διότι ο όλος σχεδιασμός πρέπει να
εξαπλωθεί και να αποκτήσει εξειδικευμένη
μορφολογία.
Οπωσδήποτε
δεν θα πετύχουμε βιώσιμες λύσεις με
ακραίες μετωπικές συγκρούσεις, αστάθεια
ή παθητικές καθυστερήσεις. Για να μη
συμβούν λοιπόν χειρότερα και για να
επικρατήσει τελικά η λογική θα πρέπει
να βάλουμε ως στόχο: τον
εκδημοκρατισμό της εκλογίκευσης.
Θα
χρειαστεί συνεπώς η συνδρομή μεθόδων
μόχλευσης
της
δημοκρατικής συναίνεσης. Θα χρειαστούμε
νέα εργαλεία συναινετικής λήψης
πολυεπίπεδων αποφάσεων που να μπορούν
να εκτελεστούν με ταχύτητα και δέσμευση
των
περισσοτέρων.
Ως τέτοιο
εξαιρετικό “εργαλείο” προτείνω τον
ΔΔΔ. Ασυζητητί σε μικρή κλίμακα αλλά
και σε μεγάλη εφόσον ξέρουμε πώς,
πότε,
πού, και πόσο
τον χρησιμοποιούμε. Πέρα από τις πρακτικές
δυνατότητες που παρέχει στη Διοίκηση
για το σχεδιασμό λύσεων σε σύνθετα και
δυσχερή προβλήματα ο ΔΔΔ αποτελεί μια
καλλιέργεια, μια παιδεία, μια ευκαιρία
μάθησης
που σπάνια προσφέρεται στους πολίτες
και
γι αυτό θεωρώ ότι θα έπρεπε να διδάσκεται
στα σχολεία και τα πανεπιστήμια.
Γι αυτό και η εταιρία
“ΔΗΜόΘΕΝ”, τιμώντας ταυτόχρονα τον
Αλέξανδρο Χρηστάκη, επέλεξε να ξεκινήσει
τις δράσεις της παρουσιάζοντας αρχικά
σε μορφή σύντομης διάλεξης τον ΔΔΔ. Στη
συνέχεια ελπίζει στην περαιτέρω διάδοση
του και κυρίως την εφαρμογή και διδασκαλία
του παράλληλα και με άλλες συναφείς
μεθόδους.
Ο ΔΔΔ:
Ως μέθοδος
συγκροτήθηκε από μια εκτεταμένη ιστορικά
και γεωγραφικά επιστημονική κοινότητα,
έχει δοκιμαστεί επί δεκαετίες με επιτυχία
σε πολλές χώρες αλλά είναι απολύτως
καινοτόμα
για τον ελληνικό τρόπο του συνέρχεσθαι
και αποφασίζειν. Ένα σύγχρονο και
αποτελεσματικό μάνατζμεντ (δημόσιο ή
ιδιωτικό) θεωρώ ότι δεν μπορεί να μην
διαθέτει στη φαρέτρα του τον ΔΔΔ.
Οι
συμμετέχοντες στη διαδικασία του
διαθέτουν εκ
συστάσεως και αρχής και μετά από επίπονη
προμελέτη,
αρμοδιότητα, τεχνογνωσία, καταλληλότητα
και αντιπροσωπευτικότητα. Η μεγάλη
καινοτομία όμως εδώ είναι ότι δεν
συγκροτείται μια κλειστή ελίτ ακαδημαϊκών
ή τεχνοκρατών αλλά εισάγεται η έννοια
του stakeholder,
του
“εμπλεκόμενου”, με την έννοια ότι τον
αφορά άμεσα τόσο το πρόβλημα όσο και η
λύση του. Είναι ο “χρήστης”, ο εφαρμοστής,
εκείνος του οποίου η γνώμη και η συμμετοχή
είναι κρίσιμη για έναν ολοκληρωμένο
σχεδιασμό μιας λύσης. Αυτή είναι η έννοια
της “δημοσοφίας”
την οποία θα μας την αναλύσει στη συνέχεια
ο ΑΛ.
Στους
συμμετέχοντες αυτούς ο ΔΔΔ εξασφαλίζει
απόλυτη ισοτιμία, ισηγορία, αυτονομία
και αυθεντικότητα της προσωπικής τους
έκφρασης. Ως απόλυτα
κυρίαρχοι του περιεχομένου
του διαλόγου καλούνται κατά στάδια να
παίρνουν αποφάσεις με συγκερασμό της
ψηφοκεντρικής με τη συμμετοχική και
την διαβουλευτική δημοκρατική πρακτική.
Είναι
καταπληκτικό ότι ο ΔΔΔ συνδυάζει -σε
ένα αριστοτεχνικό μείγμα και σε
ενδεδειγμένες δόσεις-
στοιχεία από όλα τα μοντέλα που οι
θεωρίες της δημοκρατίας έχουν καταγράψει:
στοιχεία της αντιπροσωπευτικής
δημοκρατίας, της διαβουλευτικής
δημοκρατίας, της άμεσης δημοκρατίας,
της διαλογικής, της συμμετοχικής, της
διαδικαστικής, της εκπαιδευτικής
δημοκρατίας, της δημοκρατίας ως τρόπου
ύπαρξης.
Ο ΔΔΔ
εξαιτίας της επιστημονικά προσανατολισμένης
έμπνευσης και κατασκευής του, υπερασπίζεται,
διεκδικεί και επιχειρεί την
επικοινωνιακή ορθολογικότητα,
δηλαδή την ορθολογικότητα
της αυθεντικής και αδιαμεσολάβητης
επικοινωνίας.
Εξασφαλίζει με τον τρόπο αυτό κάτι που
δυστυχώς σήμερα, ιδίως με τα ήθη που
επικρατούν στα media,
λείπει: την χωρίς στρεβλώσεις διαύγαση
των εννοιών, επομένως την ακεραιότητα
της πληροφορίας, τη σαφήνεια των
προτάσεων, τη συλλογική κατανόηση της
ιδιαίτερης γλωσσικής έκφρασης του κάθε
ατόμου και τη δημιουργία ενός νέου
γλωσσικού κώδικα κατανοητού από όλα τα
μέλη της κοινότητας των συμμετεχόντων,
αλλά,
τέλος, και τη
βελτιστοποίηση
του γνωσιακού φορτίου
που μπορεί να διαμοιραστεί και κατανοηθεί
ώστε να είναι εν τέλει παραγωγική η
διαβούλευση.
Ενθαρρύνει
επίσης με ένα μοναδικό τρόπο να μετριαστεί
η ναρκισσιστική εμμονή στην αρχική
άποψη: Στη δομημένη διαδικασία του
Διαλόγου υπάρχει ένα ξεχωριστό στάδιο,
στο οποίο, μέσω μιας ειδικής μεθοδολογίας,
οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν ότι
σε κάποια θέματα βρίσκονται ενώπιοι
συγκλίσεων οι οποίες, λίγο πριν, τους
ήταν αθέατες. Δηλαδή υπήρχε ένα έδαφος
για συναίνεση αλλά σε λανθάνουσα
κατάσταση, δεν
ήταν ορατό διότι δεν είχαν την επίγνωση.
Έχουμε
συνεπώς μια μαιευτική
της συναίνεσης.
Μέσω αυτού του σταδίου εκμαιεύεται
δημοκρατικά, ήπια, ομαλά, οργανικά η
σύγκλιση και η συναίνεση. Οπότε, είναι
ευκολότερο για τους συμμετέχοντες,
εφόσον οι ίδιοι το κρίνουν, αυτόβουλα
και αβίαστα, να τροποποιήσουν ή να
μεταβάλλουν την αρχική τους άποψη και
να συμφωνήσουν με κάποια άλλη που την
αντιλαμβάνονται πλέον ως καλύτερη,
αποτελεσματικότερη. Διότι η σύγκλιση
και η συναίνεση δεν επιβάλλεται
εκβιαστικά, εξουσιαστικά ή καθηκοντολογικά
αλλά κτίζεται συλλογικά μέσω γνώσης
που αποκτάται ex
tempore.
Η
συναίνεση δεν επιβάλλεται άνωθεν ή
έξωθεν αλλά επέρχεται “δημόθεν”!!!
Μέσω της
μαιευτικής της συναίνεσης οδηγείται η
κοινότητα των συμμετεχόντων σε μια
ευρετική
νέων ιδεών, γνώσεων, προτάσεων και λύσεων
των προβλημάτων. Ας πούμε, μια τυπική
περίπτωση τέτοιας νέας γνώσης είναι
αυτό που εμφανίζεται σε κάθε συν-Εργαστήριο,
το λεγόμενο φαινόμενο
των λανθασμένων προτεραιοτήτων (Erroneous
Priorities Effect).
Αυτό,
πολύ απλά, σημαίνει ότι κάποιες αιτίες
που θεωρήσαμε ως τις
πιο
σημαντικές
για τη λύση ενός προβλήματος, αποκαλύπτεται
στην εξέλιξη του ΔΔΔ, ότι δεν
είναι και οι πιο ριζικές,
οι πιο καθοριστικές για την εξεύρεση
της λύσης αλλά είναι κάποιες άλλες που
τις θεωρούσαμε ασήμαντες.
Ο ΔΔΔ δε θυμίζει
τίποτα από τις καλών προθέσεων αλλά
χαοτικές, αδιέξοδες και αναποτελεσματικές
συσκέψεις από τις οποίες όλοι έχουμε
αποκομίσει απογοητεύσεις. Δεν υπάρχει
έδαφος για αποφυγή συμμετοχής, υπόγειες
μεθοδεύσεις, διαγκωνισμούς ανάμεσα σε
κλίκες, εξουσιαστικούς εκφοβισμούς ή
εκβιασμούς. Ο ΔΔΔ μας ενθαρρύνει να
ξεκολλήσουμε από τη μιζέρια της παρούσας
κατάστασης και να προσανατολιστούμε
αισιόδοξα προς το σχεδιασμό του επιθυμητού
μέλλοντος.
Ακόμη,
το συν-Εργαστήριο του ΔΔΔ σέβεται τον
πολύτιμο χρόνο των φορτωμένων με
επαγγελματικά καθήκοντα συμμετεχόντων.
Συνοδεύεται από ένα ειδικά σχεδιασμένο
λογισμικό,
το οποίο υποστηρίζει όλη τη διαδικασία
και επιταχύνει τους χρόνους, καταγράφει
και παρουσιάζει τις ψηφοφορίες,
απεικονίζει γραφικά τις εννοιολογήσεις,
τις σχέσεις επιρροής των ιδεών που
δημιουργήθηκαν αλλά και τη δρομολόγηση
των δράσεων για την επίλυση του πολύπλοκου
προβλήματος.
Μετά το
πέρας του κάθε συν-Εργαστηρίου οι
συμμετέχοντες εξέρχονται με μια νέα
γνώση
την οποία οι ίδιοι ισότιμα ανακάλυψαν
μέσω του δημοκρατικού διαλόγου, με
αποφάσεις τις οποίες οι ίδιοι έλαβαν,
με ένα σχέδιο δράσης και επίλυσης των
προβλημάτων που οι ίδιοι σχεδίασαν αλλά
και με μια
δέσμευση ότι θα υλοποιήσουν το δέον
γενέσθαι
αφού έχουν οικειοποιηθεί
το πρόβλημα
και έχουν καταστεί πλέον οι δημιουργοί
της λύσης, αφού δικές τους είναι οι
αποφάσεις.
Επιπρόσθετα,
ο ΔΔΔ διασφαλίζει την ατομική ελευθερία
έκφρασης αλλά και την ατομική ικανότητα
από την “τυραννία της πλειοψηφίας”
για την οποία τόσο ορθά ανησυχούσε ο
Τοκβίλ κι ακόμα περισσότερο, αποτρέπει
τον κίνδυνο της ομαδοποιημένης
σκέψης.
Το αξίωμα της αυτονομίας και της
αυθεντικότητας της έκφρασης του κάθε
ατόμου που συμμετέχει τηρείται αυστηρά.
Ο Διάλογος
είναι Δομημένος. Η ρητορεία, ο εντυπωσιασμός
και η δημοκοπία δεν βρίσκουν χώρο ούτε
και οι παρεκτροπές από τον προσανατολισμό
στο στόχο. Η πειθαρχημένη διαδικασία
κρατά τον διάλογο γεωδαιτημένο με βάση
μια θεμελιώδη, κρίσιμη και σαφή αρχική
ερώτηση, την “ερώτηση-κλειδί”
που λειτουργεί ως αφετηρία
του
πώς θα αντιμετωπιστεί λυσιτελώς το
πολύπλοκο πρόβλημα που μας απασχολεί,
ποια εμπόδια θα πρέπει να παραμερίσουμε,
σε ποιες δράσεις θα πρέπει να δεσμευτούμε.
Η ερώτηση-κλειδί, θεμέλιος λίθος της
διαδικασίας, όπως και τα κριτήρια
αντιπροσώπευσης έχουν προσδιοριστεί
μετά από εργώδη προεργασία
και μελέτη.
Συμπληρωματικά, οι λιτές και καθαρά
διαδικαστικές παρεμβάσεις των συντονιστών
βοηθούν να παραμένει ο διάλογος εντός
πλαισίου. Ο ΔΔΔ ολοκληρώνεται
με ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης το
οποίο παραδίδεται με δέσμευση και ευθύνη
εφαρμογής.
Δεν πρόκειται λοιπόν για μια συνάντηση
εκτονωτικής κουβεντούλας αλλά
πειθαρχημένης εργασίας με διοικητικό
περιεχόμενο και συνέπειες. Η
συλλογικά και συνεργατικά παραγόμενη
απόφαση μετατρέπεται σε διοικητικά
εφαρμόσιμη δύναμη.
Το
εντυπωσιακό είναι ότι, ενώ προστατεύεται
η ατομική έκφραση, παράλληλα δεν αφήνονται
τα άτομα απομονωμένα, αποξενωμένα αλλά
καλλιεργείται το αίσθημα της κοινότητας
μέσω της κοινής αναζήτησης των λύσεων,
της συνεργασίας, της σύμπραξης, της
ανακάλυψης μιας νέας γνώσης εκείνη την
ώρα. Κι ακόμα, η κάθε κοινότητα εμπλεκομένων
εκπαιδεύεται να μην αντιλαμβάνεται
αποσπασματικά τόσο τα προβλήματα όσο
και τη λύση τους αλλά ως “συστημικά”,
δηλαδή αλληλοεξαρτώμενα. Για να
χρησιμοποιήσω μια φράση του Αλέξανδρου
Χρηστάκη, “Ο
συμμετασχών στον ΔΔΔ , απ' όποιο μονοπάτι
της ζωής κι αν προέρχεται θα έχει
λειτουργήσει τελικά ως ένας “συστημικά”
σκεπτόμενος”.
Δυστυχώς στην
παρούσα εκδήλωση δε θα μπορέσουμε να
κάνουμε αυτό που είναι το καλύτερο με
τον ΔΔΔ, δηλαδή να πάρουμε μια πραγματική
γεύση, να ζήσουμε την πραγματική εμπειρία
ενός Συν-εργαστηρίου.
Καθώς πλησιάζει
όμως η ώρα να δώσω το λόγο στον πολύ
ταπεινόφρονα Αλέξανδρο Χρηστάκη θα μου
επιτρέψει να πω δυο λόγια για εκείνον.
Ο Αλέκος, όπως τόσο
ευπροσήγορα προτιμά να τον αποκαλούν,
σπούδασε με υποτροφία Πυρηνική Φυσική
με διδακτορικό και ειδίκευση στη Θεωρία
της Σχετικότητας στο Princeton και στο Yale.
Το 1965 η νοσταλγία της πατρίδας τον ωθεί
να επιστρέψει και να παραμείνει για
πάντα στην Ελλάδα. Η στρατιωτική
δικτατορία θα τον αναγκάσει να ξενιτευτεί
και πάλι στην Αμερική. Μετά το νέο
ξενιτεμό μεταστρέφει και τον επιστημονικό
και τον επαγγελματικό του προσανατολισμό.
Εμπνεόμενος από ένα δρόμο που ο
αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δοξιάδης
του είχε ανοίξει και εμπιστευθεί, σχετικά
με τη δυνατότητα δημιουργίας συστημάτων
στηριγμένων στις αρχές της επιστήμης
που να ανταποκρίνονται στα αιτήματα
του ανθρωπισμού και της οικουμενικότητας,
στράφηκε προς τις συστημικές επιστήμες
και ειδικότερα την επιστήμη του σχεδιασμού
κοινωνικών συστημάτων.
Το 1968
υπήρξε συνιδρυτής του Club
of Rome, της
περίφημης Λέσχης της Ρώμης, μαζί με τους
Aurelio Peccei, Erich Jantsch και Hasan Ozbekhan, μιας ομάδας
οραματιστών οι οποίοι όχι μόνο διέγνωσαν
έγκαιρα τα μεγάλα προβλήματα και αδιέξοδα
του πλανήτη αλλά και εργάστηκαν για την
εκπόνηση λύσεων μεγάλης εμβέλειας.
Ως ακαδημαϊκός
συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμια Yale,
Georgetown, Virginia, και το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Επί μια 5ετία υπήρξε επικεφαλής του
Κέντρου Διαδραστικής Διοίκησης στο
Πανεπιστήμιο Μason των Η.Π.Α. Ίδρυσε τη
δική του εταιρία Συμβούλων σε θέματα
Διοίκησης, υπήρξε πρόεδρος της Διεθνούς
Κοινότητας Συστημικών Επιστημών και
Πρόεδρος του Ινστιτούτου «Οι Αγορές
στον 21ου αι.», μια “αδελφή” με την
ΔΗΜΟΘΕΝ μη κερδοσκοπική οργάνωση.
Ο Αλέξανδρος
Χρηστάκης συμμετείχε επίσης στο Ίδρυμα
για το Παγκόσμιο Μέλλον, αλλά και ως
σύμβουλος σε ειδικό πρόγραμμα για την
εκπαίδευση Πρεσβευτών. Έχει λάβει
πολυάριθμα βραβεία και διακρίσεις, όπως
το βραβείο «Δημοσοφίας», το βραβείο
«Δημιουργικού Προγραμματισμού» καθώς
και το «Μετάλλιο της Ελληνικής Εταιρίας
Συστημικών Επιστημών». Παράλληλα, ως
συγγραφέας, έχει συμμετάσχει σε αρκετές
εκδόσεις βιβλίων και έχει δημοσιεύσει
περισσότερες από 100 εργασίες σχετικά
με τη διαχείριση της πολυπλοκότητας
σύνθετων καταστάσεων και τη γεωμετρία
της γλώσσας ως εργαλείου διαπραγμάτευσης.
Λίγο πριν παραδώσω
το μικρόφωνο, να σας παρουσιάσω και τους
δύο άλλους παρευρισκόμενους στο
προεδρείο, τη συνεργάτιδα του κα Μαρία
Κακουλάκη, ανεξάρτητη δημοσιογράφο και
σύμβουλο του ΔΔΔ στην Ακαδημία Δημόσιας
Διοίκησης της Κύπρου και το νεαρό Θάνο
Κωτσόπουλο, φοιτητή Διοικητικής Επιστήμης
στη Νομική Αθήνας, εκπαιδευόμενο στον
ΔΔΔ .
Κυρίες και κύριοι,
αγαπητοί φίλοι, σας ευχαριστώ, ο λόγος
τώρα στον Αλέξανδρο Χρηστάκη
